Vrije radicalen en anti-oxidanten: 2 sjieke termen die vaak worden vernoemd, maar wat zijn dat nu eigenlijk?

De mens zit vol cellen. Elke cel bestaat uit moleculen. Moleculen zijn opgebouwd uit een of meerdere atomen die door een chemische reactie samenkomen. De kern van een atoom bestaat uit protonen en neutronen.

De ‘schil’ van een atoom wordt gevormd door elektronen, die altijd met een even aantal een sterke buitenste laag vormen.
– Protonen: vormen deels de kern, zijn + geladen
– Neutronen: vormen deels de kern, zijn neutraal geladen (of ‘opvulling’)
– Elektronen: vormen de schil, zijn – geladen

Read that again. Breathe. Continue.

Door bepaalde invloeden kan die buitenste laag van een molecuul zwakker worden, waardoor er een elektron los raakt en er een oneven aantal elektronen in de schil overblijft. Het molecuul krijgt door het missen van de negatief geladen elektron teveel positieve lading, waardoor hij instabiel raakt.

De losgeraakte en solo-vliegende elektron heeft nu geen maatje meer. Hierdoor wordt hij chemisch zeer reactief. Hij gaat op zoek naar een elektron van een andere cel om zichzelf te stabiliseren. Hij ‘steelt’ een elektron van een ander molecuul, waardoor dit molecuul ook weer instabiel wordt, etc etc.

Resultaat: een kettingreactie waardoor meer en meer stoffen allemaal een oneven aantal elektronen in de schil hebben: En dát zijn de vrije radicalen.

Je lichaam kan niet alles zelf

Vrije radicalen vormen zich constant: bij de afbraak van voedingsstoffen in je lichaam bijvoorbeeld. Dat is maar goed ook, want sommige vrije radicalen heb je nodig om virussen te lijf te kunnen gaan. Verder is je lichaam een goed werkende motor die de meeste vrije radicalen al neutraliseert zonder dat je er iets voor hoeft te doen! 

Maar, je lichaam kan niet álles zelf.

Een teveel aan vrije radicalen, of vrije radicalen op ongewenste plekken, kan oxidatieve stress veroorzaken. Deze oxidatieve stress kan na lange tijd mogelijk hart- en vaatziekten, kanker en schade aan het zenuwstelsel kan veroorzaken.

Vrije radicalen ontstaan ook door invloeden van buitenaf. Denk aan make-up, alcohol, medicijngebruik, verontreinigde lucht, roken, maar vooral stress. Ook een teveel aan UV-straling heeft invloed op de hoeveelheid vrije radicalen. Een teveel aan vrije radicalen in je lichaam kan ervoor zorgen dat allerlei lichaamsprocessen worden verstoord.

Een van de belangrijkste proteïnen in ons lichaam is ons DNA. DNA kan dus ook door toedoen van vrije radicalen worden beschadigd waardoor er onjuiste informatie wordt doorgegeven tijdens de celdeling. Zo kunnen lichamelijke ongemakken en ziektes ontstaan. Cellen raken dus beschadigd waardoor ze hun werk niet meer goed kunnen doen.

Eigenlijk wil je dus zo min mogelijk vrije radicalen van buitenaf in je lichaam hebben. Maar hoe zorg je daarvoor? Hoe kom je ervan af? Of hoe bescherm je je ertegen?

Zo bescherm je je tegen vrije radicalen

Om oxidatie tegen te gaan, moet je ervoor zorgen dat je méér antioxidanten in je lichaam krijgt, die (vandaar de naam ;)) de oxidatie in je lichaam tegen gaan. Hoe dat proces werkt? Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen door een van hun eigen elektronen te doneren. Antioxidanten worden geen vrije radicalen omdat ze stabiel zijn in welke vorm dan ook. Hierdoor houdt het ‘elektron-stelen’ op. Zo maken antioxidanten vrije radicalen dus onschadelijk.

Hoe zorg je ervoor dat je genoeg antioxidanten binnen krijgt? Door voeding te eten dat veel antioxidanten (no way!) bevat. Denk aan:

• Groente en fruit: vnl. in bessen en bladgroenten
• Noten
• Pure chocolade (yes!)
• Kurkuma

Zet deze ingrediënten dus meerdere malen op jouw weekmenu!