Er is de laatste tijd heel veel te doen rond soja. Op een gegeven moment was soja wat de klok sloeg, maar daar wordt meer en meer op terug gekomen. Heel verwarrend want je zou begot niet meer weten of je het nu moet eten of niet. Ik vertel je er graag meer over.

Over soja valt heel veel te zeggen. Maar laten we starten bij het begin.

Wat is soja?

De sojaboon is een peulvrucht, afkomstig van de sojaplant (Glycine Max) en wordt als grondstof voor veel sojaproducten gebruikt. De sojaboon komt oorspronkelijk uit het Verre Oosten en is daar al duizenden jaren een belangrijk voedingsbestanddeel.

Gefermenteerd vs. ongefermenteerd

Er bestaan 2 groepen sojaproducten: gefermenteerde en ongefermenteerde. Beide groepen hebben een heel ander effect op onze gezondheid. Vraag je je af wat fermentatie is? Let me briefly explain:

Fermentatie (of rijpen) is een eeuwenoude manier om voeding te conserveren. Bij fermentatie wordt voedsel omgezet door bacteriën, gisten of schimmels. Hierdoor wordt het voedsel als het ware ‘voorverteerd’ en beter opneembaar. Sounds disgusting, right? Maar goed nieuws dat proef je niet… én het is méga gezond.

Voorbeelden van gefermenteerde voedingsmiddelen zijn: zuurkool, yoghurt, miso, tamari, shoyu, molkosan, tempé, kefir, zure room, karnemelk, azijn, bier, wijn. De gefermenteerde vormen van soja zijn bv. miso, biologische tempeh, biologische sojasaus en tamari.

Dan heb je ook nog de ongefermenteerde vorm van soja. Dat zijn o.a. tofu, tahoe, sojamelk, sojatoetjes, soja eiwitshakes/poeders, soja sauzen, soja vleesvervangers etc.

Voordelen van gefermenteerde soja

De gefermenteerde vormen van soja hebben heel wat voordelen:

• gefermenteerde soja is een goed opneembare eiwitbron, mits geen overmaat en mits gezonde darmen.
• het fytinezuur en de trypsineremmers zijn door de fermentatie onschadelijk gemaakt (hierover vertel ik zo meteen meer). 
• gefermenteerde soja werkt als een probioticum in onze darmen.
• het is in de vorm van Tamari een geweldige smaakmaker (zeker een aanrader voor de mensen die nog veel met bouillonblokjes (veel zout en glutamaten) koken.

Nadelen van ongefermenteerde soja

Ongefermenteerde sojaproducten bevatten heel wat anti-nutriënten (dit zijn gifstoffen die de plant aanmaakt om zichzelf te beschermen tegen parasieten, schimmels, virussen etc.) Het gaat om de volgende stofjes:

• Fytinezuur bindt veel mineralen en sporenelementen, waardoor deze niet meer bruikbaar zijn voor ons lichaam.
  
• Sommige sojasoorten bevatten veel oxaalzuur. Net als fytinezuur remt dit de opname van mineralen en sporenelementen. Een overmaat aan oxalaat kan ook de kans op nierstenen vergroten.
  
• Trypsine-remmers, die belemmeren de opname van jodium.  Trypsine helpt onze alvleesklier om eiwitten in bruikbare aminozuren te splitsen. Als je ongefermenteerde soja  (trypsine-remmers) eet als eiwitvervanger, dan kom je bedrogen uit: het eiwit in soja kan immers niet goed genoeg worden afgebroken omdat de trypsine-remmer in soja dit tegengaat.
  
• Lectines kunnen bij een overmaat zorgen voor klontering van ons bloed en kunnen ook ‘lekkende darmen’ veroorzaken of verergeren.
  
• Vooral de sterk verhitte soja eiwitpoeders/shakes kunnen gedenatureerde aminozuren bevatten en helaas ook heel wat aluminium, dit is giftig voor ons brein.

Genetisch gemanipuleerde soja zit in veel van ons dagelijks voedsel ‘verstopt’. Als je etiketten leest zul je zien hoe vaak het een ingrediënt is van kant-en-klare producten. Ook wordt het veel aan niet-biologisch gehouden dieren gevoerd. Door niet-biologisch vlees (maar ook zuivel, eieren etc) te eten, eet je indirect ook vrij veel genetisch gemanipuleerde soja.

Zo krijg je, via je dagelijkse voeding een flinke ‘shot’ soja. Bovendien wordt genetisch gemanipuleerde soja in honderden voedingsproducten verwerkt zonder dat je je dat als consument realiseert. Als je dan ook nog veel soja in je voeding gebruikt wordt het wel wat veel. Want vergeet niet een van de belangrijkste vuistregels in je voeding: Varieer!

Het effect op het milieu

Niet alleen wij, maar ook het milieu heeft heel erg te lijden aan de productie van soja. Op een gegeven moment was de vraag naar soja zo groot, dat het aanbod niet meer kon volgen. Natuurlijk ruikt de voedingsindustrie geld, dus wat wordt er dan gedaan? Soja manipuleren zodat het sneller groeit, bossen omkappen zodat er meer sojaplanten kunnen worden gezaaid, enz.

• Ruim 90% van alle soja die verbouwd wordt is bedoeld voor de diervoederindustrie. In Amerika en Argentinië wordt resp. 91 en 99% genetisch gemanipuleerd. Inmiddels verbouwen we op zo’n 170 miljoen hectare gentech gewassen. En we produceren inmiddels zo’n 200 miljoen ton soja per jaar! Zouden we enkel soja, zonder gentech, verbouwen voor menselijke consumptie dan zouden deze negatieve gevolgen voor de aarde uiteraard niet opgaan.
  
• Niet-biologisch gehouden dieren (ook gekweekte vissen) krijgen steeds meer soja en mais te eten. Niet-biologische soja is bijna altijd genetisch gemanipuleerd. Dit geldt ook steeds vaker voor mais. Deze monoculturen hebben een enorme impact op het milieu. Maar ook op de dieren die ze eten. Koeien waarbij 40% van hun voeding uit gentech mais bestond kregen allerlei onverklaarbare ziekten/sterfte die geweten werden aan de GMO en de toxische stoffen in mais.
  
• Los van deze genetische manipulatie worden er massaal regenwouden gekapt om plaats te maken voor grond waarop we soja kunnen verbouwen. De vraag naar vlees blijft immers toenemen nu ook landen als China, door een betere welvaart, steeds meer vlees gaan eten.
  
• Soja was een gewas dat niet veel bestrijdingsmiddelen nodig had. Door de opkomst van gen-tech soja lijkt dat sterk te veranderen: In Argentinië wordt inmiddels 2 x zoveel bestrijdingsmiddel gebruikt dan bij niet-genetisch gemanipuleerde soja.
  

Conclusie: zet af en toe gefermenteerde sojaproducten op het menu, maar beperk de ongefermenteerde. Laat je niet doof maken door wat de voedingsindustrie je vertelt… blijf kritisch.